Elektriği icat etmek bir kişiye veya bir gruba atfedilemez çünkü elektrik doğada var olan bir fiziksel olgudur. Ancak, elektrikle ilgili bazı temel keşifler ve icatlar vardır.
Elektrikle ilgili ilk gözlemler, antik çağlarda yapılmıştır. Örneğin, MÖ 600 yılında, Yunan filozof Thales, taşa sürtülen kehribarın küçük parçacıkları çektiğini fark etti. Benzer şekilde, Romalılar da kehribarın bu özelliğini kullanarak elektrostatik şok üreten aletler yapmışlardır.
Antik çağlardan beri insanlar, amber gibi bazı malzemelerin sürtündüklerinde küçük parçacıklar çektiğini ve bu olaya “elektrik” adını verdiklerini fark etmişlerdir. Ancak, elektriğin doğası ve kullanımı konusundaki modern anlayış, 17. ve 18. yüzyıllardaki keşiflere dayanmaktadır.
Elektrik enerjisinin ilk ciddi araştırmaları 1600’lü yılların başında William Gilbert tarafından yapıldı. 18. yüzyılın sonlarında Benjamin Franklin, yıldırımların elektriksel bir fenomen olduğunu keşfetti ve manyetizma ve elektrik arasındaki ilişkiyi araştıran diğer bilim adamları da benzer çalışmalar yaptılar.
Ancak, elektriğin modern kullanımı, 19. yüzyılda Alessandro Volta, André-Marie Ampère ve Michael Faraday gibi bilim adamlarının icatları sayesinde mümkün hale geldi. Özellikle, Volta pilini icat etmesi ve Faraday’ın elektromanyetik prensipleri üzerine yaptığı çalışmalar, elektrik enerjisi üretimi ve kullanımı konusunda devrim yarattı.
Bugün elektrik enerjisi, elektrik santrallerinde üretiliyor ve iletim hatları, trafo merkezleri, kesiciler, ayırıcılar ve diğer elektrik ekipmanları aracılığıyla evlerimize, işyerlerimize ve endüstriyel tesislere dağıtılıyor.
1800’lü yılların başlarında, Alessandro Volta, elektromanyetik etkileşimlerden yararlanarak elektrokimyasal hücreyi icat etti. Bu hücre, bir çinko ve bakır levha arasına bir çözelti yerleştirilerek oluşturulur ve elektrik akımı üretir.
Michael Faraday, elektromanyetik alanlar ve elektromanyetik indüksiyon hakkında araştırmalar yaptı ve elektromanyetik motorları icat etti. Bu, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştürebilen ilk cihazlardan biriydi.
Thomas Edison, elektrik ampulünü icat etti ve elektrik enerjisini evlere getiren ilk elektrik şebekelerini kurdu. Edison ayrıca, elektrikli bir treni de icat etti.
Günümüzde elektrik, pek çok farklı alanda kullanılmaktadır ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte daha da önem kazanmaktadır.
Zaman Tüneli ;
- Antik çağlarda, Yunanlılar kehribarın (bir tür reçine) sürtünmesi sonucu oluşan elektrostatik yüklenmeyi keşfettiler. Kehribarın Yunanca adı “elektron” idi, bu kelime daha sonra elektriğin adı olarak kullanıldı.
- 1600’lü yıllarda, William Gilbert manyetizmayı keşfetti ve manyetik maddelerin manyetik çekim ve itme özelliklerini inceledi.
- 1700’lerde, Benjamin Franklin elektrik yüklerinin pozitif ve negatif olduğunu keşfetti. Ayrıca, elektrik yüklerinin iletkenler ve yalıtkanlar arasında farklı şekillerde hareket ettiğini gözlemledi.
- 1800’lerde, Alessandro Volta kimyasal bir hücre (voltaj kaynağı) tasarladı ve elektrik akımını ölçmek için ilk voltmetreyi geliştirdi. Ayrıca, Hans Christian Oersted manyetik alanın elektrik akımı tarafından etkilenebileceğini keşfetti.
- 1800’lerin ortalarında, Michael Faraday manyetik alanın bir bobin içindeki bir mıknatısa elektrik akımı oluşturabileceğini keşfetti. Bu, elektromanyetizmanın keşfi olarak kabul edilir ve elektrik jeneratörlerinin temeli olarak kullanılır.
- 1800’lerin sonlarında, Thomas Edison birçok icat yaptı, bunların arasında ilk pratik olarak kullanılabilen elektrikli ışık kaynağı olan ampul de vardı.
- 1900’lerde, Nikola Tesla alternatif akım (AC) motorlarının icadını yaptı ve elektrik enerjisinin dağıtımında AC sistemlerinin kullanılmasını önerdi.
Antik çağlarda elektriğin keşfi, farklı kültürler tarafından farklı zamanlarda yapılmıştır. Örneğin, MÖ 600 yılı civarında Yunanlı filozof Thales, kehribarın sürtünmesi sonucu küçük nesneleri çekebileceğini keşfetmiştir. Benzer şekilde, MÖ 275 yılı civarında Çinliler, manyetit taşının manyetik özelliklerini keşfetmişlerdir.
Antik Çağlarda Elektrik ?
Antik çağlarda elektrik keşfedilse de, bu keşifler pratik bir uygulama ile sonuçlanmamıştır ve elektrik hakkında daha detaylı çalışmalar, modern bilim çağına kadar beklemiştir.
- Yüzyılda Elektrik
Arap matematikçi ve fizikçi Al-Biruni, elektrostatik yüklenme konusunda deneyler yapmış ve yüklü cisimlerin birbirlerini nasıl etkilediğini incelemiştir.
14. Yüzyılda Elektrik
14. yüzyılda elektrik hakkında çok az bilgi mevcuttur ve bu konuda yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Ancak bazı kaynaklar, İngiliz doğa filozofu ve şair William Davenant’ın elektrostatik yüklenme konusunda deneyler yaptığını belirtmektedir.
Bununla birlikte, elektromanyetik teorinin temelleri 14. yüzyılda henüz atılmamıştı ve manyetizma ve elektrik arasındaki bağlantı da tam olarak anlaşılmamıştı. Elektriğin pratik uygulamaları da bu dönemde oldukça sınırlıydı ve genellikle doğal kaynaklardan elde edilen statik elektrik kullanılarak yapılan basit deneylerden ibaretti.
15. Yüzyılda Elektrik
- yüzyılda elektrik konusunda yapılan çalışmalar, önceki yüzyıla göre biraz daha ilerlemiş olsa da hala oldukça sınırlıydı. İtalyan doğa filozofu ve fizikçi Giovanni Battista della Porta, elektrik yüklerinin manyetik çekim ve itme özellikleri üzerine çalışmalar yapmıştır. Porta, elektrik yüklerinin çekme ve itme özelliklerinin manyetik etkilerle benzerlik gösterdiğini fark etmiştir.
Ayrıca, Alman matematikçi ve fizikçi Otto von Guericke, ilk elektrostatik jeneratörü olan “elektrostatik küre”yi icat etmiştir. Bu küre, camdan yapılmış ve içinde dönen bir yalıtkan top bulunan bir cihazdı. Yalıtkan top, elektrostatik olarak yüklenerek kürenin içinde dönerken, kürenin dışındaki insanlar tarafından dokunulduğunda elektrik kıvılcımları oluşurdu.
- yüzyılda elektrik konusunda yapılan diğer çalışmalar arasında, İskoç fizikçi ve matematikçi John Robison’un elektrostatik jeneratörler üzerine yaptığı çalışmalar ve İngiliz doğa filozofu Robert Boyle’un gazlarla ilgili yasalarını keşfi sayılabilir. Ancak, 15. yüzyılın sonlarına kadar elektrik konusunda yapılan çalışmalar genel olarak sınırlı kalmıştır.
17. Yüzyılda Elektrik
17.yüzyıl, elektrik alanında birçok gelişmeye sahne oldu. İtalyan bilim insanı William Gilbert, 1600 yılında “De Magnete” adlı kitabında, manyetizma ve manyetik cisimlerin özellikleri hakkında ayrıntılı bir çalışma yaparak manyetizmanın elektrikle ilişkisini araştırdı.
Ayrıca, 1600 yılında William Gilbert, bir nesneye ovuşturulduğunda statik elektrik yükleneceğini keşfetti. Bu keşif, elektrostatik yüklenmenin temel prensiplerinin anlaşılmasına ve elektrostatik jeneratörlerin geliştirilmesine yol açtı.
İskoçyalı bilim insanı John Napier, 1614 yılında statik elektrik yüklerini depolamak için cam şişelerden oluşan bir “elektrik dinamosu” tasarladı.
1629 yılında, Alman matematikçi ve fizikçi Albert Girard, iki yalıtkan malzeme arasındaki sürtünmenin statik elektrik ürettiğini keşfetti.
1630 yılında Alman bilim insanı Otto von Guericke, sürtünmeyle yüklenmiş bir topu iki tekerlek arasına yerleştirerek, ilk elektrostatik jeneratörü yarattı.
Tüm bu keşifler ve gelişmeler, elektrik alanındaki çalışmaların hızlandığı bir dönemin başlangıcını işaret etti.
İsveçli bilim adamı Carl von Linne (Linnaeus), elektrik yüklerinin pozitif ve negatif olarak adlandırılabileceğini öneren ilk kişiydi. Ayrıca, elektrikli nesneler arasındaki etkileşimlerin “elektrostatik” kuvvetler tarafından kontrol edildiğini ve elektrik yüklerinin korunduğunu keşfetti.
- 1729 yılında Stephen Gray, iletim ve yalıtım özellikleri farklı maddelerin varlığını keşfetti. Elektriği tel ve ipek gibi yalıtkan malzemelerle taşımanın mümkün olduğunu gösterdi.
- 1745 yılında Pieter van Musschenbroek, ilk kapasitörü icat etti. Leyden kavanozu olarak da bilinen bu kapasitör, iki iletken arasında bir yalıtkan malzeme kullanarak elektrik yüklerini depolayabilen bir cihazdı.
- 1752 yılında Benjamin Franklin, yıldırımların elektriksel doğasını kanıtlamak için bir deney yaptı. Yıldırımın elektrik enerjisini toplamak için bir uçak çerçevesine bir metal çubuk ve bu çubuğa birkaç metre uzaklıkta bir yere bir metal tel yerleştirdi. Deney başarılı oldu ve Franklin, yıldırımların gerçekten de elektriksel bir olay olduğunu kanıtladı.
- 1745: Leyden kavanozu keşfedildi. Bu, elektrik yüklerini depolayan ilk cihazdı ve elektrikte önemli bir ilerleme sağladı.
- 1780’ler: İtalyan fizikçi Luigi Galvani, kasların elektriksel olarak harekete geçirilebileceğini keşfetti. Bu, modern elektrofizyolojinin temelini oluşturdu.
- 1786: İskoç fizikçi Charles-Augustin de Coulomb, Coulomb yasalarını keşfetti. Bu yasalar, elektrik yükleri arasındaki kuvvetleri açıklar ve elektrostatik alanında önemli bir ilerlemedir.
- 1799: İtalyan fizikçi Alessandro Volta, voltayı icat etti. Bu, kimyasal reaksiyonların neden olduğu elektrik akımını ölçmek için kullanılan bir birimdir. Ayrıca, voltaik hücre adı verilen ilk kimyasal pilin de mucididir.
- 1800: İtalyan fizikçi Alessandro Volta, pil adını verdiği bir aygıt icat etti.
- 1802: İngiliz fizikçi Thomas Young, ışığın dalga teorisi hakkında bir tez yayınladı.
- 1820: Danimarkalı fizikçi Hans Christian Ørsted, manyetik alan oluşturan bir akım keşfetti.
- 1821: İngiliz fizikçi Michael Faraday, elektromanyetizmayı keşfetti.
- 1826: İngiliz fizikçi William Sturgeon, elektromıknatıs adı verilen ilk elektromanyetik mıknatısın icat etti.
- 1831: İngiliz fizikçi Michael Faraday, elektromanyetik indüksiyonu keşfetti.
- 1831: Amerikalı fizikçi Joseph Henry, elektromanyetik indüksiyonunun bağımsız bir şekilde keşfedildiğini açıkladı.
- 1833: İngiliz matematikçi ve fizikçi Charles Wheatstone, bir manyetik telegrafla mesaj iletimi sağladı.
- 1837: Amerikalı mucit Samuel Morse, elektromanyetik telgrafın icadını tamamladı.
- 1839: Fransız fizikçi Alexandre-Edmond Becquerel, fotovoltaik etkiyi keşfetti.
- 1842: İskoç fizikçi James Clerk Maxwell, elektromanyetik dalgaların varlığı hakkında bir tez yayınladı.
- 1843: İngiliz fizikçi Michael Faraday, elektroliz yoluyla alüminyumun ilk örneğini üretti.
- 1851: Alman fizikçi Heinrich Lenz, Lenz’in Yasası olarak bilinen elektromanyetik indüksiyon yasasını formüle etti.
- 1854: İngiliz mucit John Henry Holmes, su gücü ile çalışan bir manyetik telegrafı icat etti.
- 1856: İngiliz fizikçi William Thomson (Lord Kelvin), termodinamik yasalarının sınırlandırmalarını formüle etti.
- 1857: İngiliz mucit Alexander Parkes, plastik olarak bilinen ilk sentetik malzemeyi icat etti.
- 1861: İngiliz mucit John Gamgee, ilk praktik elektrikli ışıklandırmayı icat etti.
- 1864: İngiliz fizikçi James Clerk Maxwell, elektromanyetizma alanındaki çalışmalarını “A Treatise on Electricity and Magnetism”
- 1866: Atlantic Telegraph Company, ilk transatlantik telegraf kablosunu döşedi.
- 1872: J. Plante, kurşun asit pili buldu.
- 1873: Maxwell, elektromanyetik dalgaların varlığını öne sürdü.
- 1876: Alexander Graham Bell, telefonu icat etti ve patentini aldı.
- 1877: Thomas Edison, ilk fonografiyi icat etti.
- 1878: Edison, elektrik lambasının patentini aldı.
- 1881: Lucien Gaulard ve John Dixon Gibbs, alternatif akım (AC) transformatörü icat etti.
- 1882: Edison, ilk elektrik santralını New York’ta açtı.
- 1884: Nikola Tesla, AC motorunu icat etti.
- 1887: Heinrich Hertz, elektromanyetik dalgaların varlığını doğruladı.
- 1891: Tesla, manyetik alanın döner manyetik alan ile indüklenmesi prensibini keşfetti.
- 1892: P. N. Tesla, manyetik alanın yüksek frekanslarla indüklenmesi prensibini keşfetti.
- 1893: Westinghouse, Chicago Dünya Fuarı’nda AC elektrik dağıtımını gösterdi.
- 1895: Wilhelm Conrad Röntgen, X-ışınlarını keşfetti.
- 1897: J. J. Thomson, elektronu keşfetti.
- 1899: Tesla, uzaktan kumandalı tekniği keşfetti ve patentini aldı.
- 1900: Max Planck, kuantum teorisini geliştirdi.
- 1901: Guglielmo Marconi, ilk kablosuz radyo iletişimini gerçekleştirdi.
- 1903: T. A. Edison, elektrikli arabayı tanıttı.
- 1904: Fleming, radyo lambasını icat etti.
- 1905: Albert Einstein, özel görelilik teorisini yayınladı.
- 1906: Lee De Forest, triyotu icat etti.
- 1907: Siemens, manyetik bir kamera icat etti.
- 1908: Ferdinand Braun, katot ışını tüpünü icat etti.
- 1911: Ernest Rutherford, atomun yapıtaşlarını keşfetti.
- 1912: William D. Coolidge, tungsten filamanlı radyo lambasını icat etti.
- 1913: Niels Bohr, atom teorisini geliştirdi.
